Cùng với sự phát triển kinh tế, những năm gần đây ngành cà phê chứng kiến bước tiến vượt bậc với tốc độ chưa từng có. Chưa bao giờ những người yêu cà phê lại có nhiều sự lựa chọn như bây giờ. Tôi thường có một so sánh vui rằng, nếu một tháng có 30 ngày, nếu mỗi ngày chúng ta đều pha cà phê bằng một loại công cụ khác nhau thì sau một tháng liệu chúng ta có khám phá hết? Điều này cũng đúng với cả hạt cà phê, chỉ khác thay vì một tháng, giờ ta mất cả một năm cũng chưa thể thử hết được các loại hạt cà phê trên đời.

Và cũng giống như tất cả các bài viết của tôi về cà phê, xin phép được cung cấp một cái nhìn trung lập, cơ bản, như một dẫn nhập người đọc đến với thế giới cà phê vô cùng phong phú.

1. Cà phê thương mại, cà phê truyền thống hay còn gọi là cà phê kiểu cũ

Cà phê mang hương vị thuần túy là “cà phê”, nghe thì thấy hơi buồn cười nhưng đúng là vậy. Loại cà phê đầu tiên tôi muốn kể đến là hương vị cà phê rất cổ điển với vị đắng, ngậy, béo. Mùi hương là một hỗn hợp pha trộn có chút chocolate, chút cacao, đường mía, vanilla, và các loại hạt khác (hạt dẻ, hạnh nhân…). Những người ưa chuộng cà phê kiểu này uống cà phê cũng hết sức thực dụng, họ cần một thứ cà phê nhanh, đơn giản, tròn trịa, họ không cần sự phiêu lưu, hay đôi khi cái họ cần chỉ là chút caffein giúp cho tỉnh táo.

Ở Việt Nam, những hạt cà phê Robusta và Arabica trung bình, giá thành hợp với đại chúng kiểu này rất được ưa chuộng. Phù hợp dùng làm các món truyền thống như: nâu, đen, bạc xỉu, cà phê trứng, sữa chua cà phê…Cá nhân tôi vẫn thường sử dụng hạt cà phê loại này, vì giá thành hợp lý, lại rất dễ pha, không đòi hỏi nhiều kỹ năng.

Sau này, khi cà phê Espresso du nhập vào Việt Nam, để đáp ứng cho nhu cầu đòi hỏi cao hơn về chất lượng, thì Fine Robusta và Typica Arabica ngày càng được đưa vào sử dụng nhiều hơn. Để làm cà phê ngày một tốt hơn, các nông trại không chỉ cần đảm bảo về vấn đề giống cây, khí hậu, độ cao, mà một số khâu như phân sàng (hạt to, bé) và bắn màu (sự đồng đều về độ chín) cũng được chú trọng hơn trước rất nhiều, tất nhiên đi kèm với đó là giá bán cũng sẽ cao hơn.

Kết luận, nếu bạn là một người uống cà phê thực dụng, thích hương vị cơ bản thì những loại cà phê truyền thống sẽ là lựa chọn thích hợp. Chúng rất dễ mua, dễ pha, và còn vừa túi tiền.

2. Cà phê chất lượng cao, Specialty coffee

Có lẽ không ít người đã từng nghe qua khái niệm Thirdwave coffee, và đại diện của làn sóng này chính là specialty coffee. Ta hiểu đơn giản thì đây là tên gọi của cà phê chất lượng cao cấp, cà phê đặc sản.
Làn sóng cà phê thứ ba mà trong đó trung tâm là Specialty coffee chú trọng vào yếu tố chất lượng trong tất cả các khâu của quy trình sản xuất (nhân xanh), bao gồm: chọn nguồn giống, trồng trọt, thu hoạch đến chế biến cà phê.

Không chỉ thế, cà phê đặc sản chỉ phát triển tốt ở một số nơi trên thế giới, nơi có độ cao và vị trí vĩ tuyến phù hợp (Bean Belt), chính vì thế chúng rất đắt đỏ. Tuy vậy, specialty coffee lại mang tới một thế giới phong phú đầy hương thơm và màu sắc, thỏa sức trải nghiệm cho những vị khách tò mò.

3. Café chuyên biệt

Loại cà phê cuối cùng trong bài viết tôi muốn giới thiệu tôi tạm gọi chúng là “cà phê chuyên biệt”. Chúng sinh ra để phục vụ cho một tệp khách hàng có yêu cầu đặc biệt về cà phê. Sự tham gia vào thị trường của nhóm này không hề làm biến chất giá trị vốn có của cà phê. Ngược lại, chúng giúp mở rộng và khiến cà phê nói chung tiếp cận được nhiều hơn nữa những người yêu thích mới.
Đại diện sáng giá của nhóm cà phê này chắc chắn phải kể đến: Decaf coffee và Organic coffee.
Tôi cho rằng Decaf là một cuộc cách mạng về cà phê. Decaf mang tới cơ hội uống cà phê hàng ngày cho những người rất yêu thích nhưng lại quá nhạy cảm với caffein.

Có rất nhiều người chỉ cần uống chút cà phê là có thể mất ngủ, nôn nao trong người nhiều giờ liền. Chính vì thế mặc dù rất thích nhưng họ chẳng bao giờ dám động vào một giọt cà phê nào. Decaf ra đời như một vị cứu tinh. Có rất nhiều phương pháp để khử caffeine tạo ra Decaf. Tuy nhiên không có phương pháp nào khử hoàn toàn 100% caffeine ra khỏi cà phê, thông thường vẫn còn sót lại khoảng 3%. Do một lượng lớn caffeine đã mất đi, nên thường Decaf sẽ không đậm, đặc, sánh, body sẽ loãng và mỏng hơn tương đối so với loại truyền thống. May mắn là mùi hương thì vẫn sẽ gần như giữ nguyên. Có rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, Decaf có nhiều lợi điểm cho sức khỏe.

Ngày nay giới trẻ cũng đã bắt đầu để ý đến việc kiểm soát lượng caffeine đưa vào cơ thể hàng ngày. Vì thế Decaf càng ngày càng được ưa chuộng tại nhiều nơi trên Thế giới. Có nhiều cách để sử dụng Decaf, nếu bạn không quá nhạy cảm với caffeine, bạn có thể dùng hạt Decaf chung với các loại hạt cà phê bình thường. Như vậy lượng caffeine sẽ được kiểm soát giảm đi, chứ không phải là loại bỏ hoàn toàn. Còn nếu bạn quá nhạy cảm, thì rất tiếc bạn nên dùng 100% hạt cà phê Decaf.

Tiếp theo, tôi sẽ giới thiệu về cà phê Organic. Có một sự thật rằng cà phê có chứng nhận hữu cơ thì không thể hiện rằng loại cà phê đó có chất lượng tốt. Các chứng nhận chỉ đảm bảo rằng cà phê được trồng sẽ không sử dụng hầu hết thuốc trừ sâu tổng hợp, thuốc diệt cỏ và phân bón. Phương pháp trồng cũng phải áp dụng kỹ thuật luân canh để ngăn chặn xói mòn đất. Để cà phê được dán nhãn là hữu cơ, thì người nông dân cũng phải trả phí cho các chứng nhận hàng năm. Quy trình đóng gói cà phê hữu cơ cũng phải được thực hiện độc lập và riêng biệt so với các cà phê khác. Chính vì vậy giá thành của cà phê hữu cơ là rất cao và ở Việt Nam, cà phê Organic chưa thực sự có nhiều khách hàng quan tâm.

Trên đây tôi đã giới thiệu sơ lược về các nhóm cà phê nổi bật, mỗi một người yêu thích cà phê đều có thể gia tăng trải nghiệm và lựa chọn cho mình một loại cà phê phù hợp.

* Nếu bạn là người uống cà phê theo kiểu thực dụng, bạn cần nhanh, hương vị đơn giản, cung cấp caffeine để tỉnh táo mỗi ngày thì hãy lựa chọn loại số 1.
* Nếu bạn muốn cầu kỳ, khám phá những hương vị mới lạ, phong phú, bạn có nhiều thời gian và ưa trải nghiệm thì specialty coffee rất đáng để thử nghiệm.
* Nếu bạn có yêu cầu khắt khe về cà phê, phải đáp ứng được một vài đặc tính nhất định thì Decaf và Organic coffee có thể sẽ giải quyết được.

Thế giới cà phê rất phong phú và rộng lớn, hy vọng bài viết này sẽ cung cấp nhiều thông tin hữu ích, giúp bạn có thêm thông tin chọn lọc để bắt đầu hành trình của mình.